PAGER MANGKOK

PAGER MANGKOK 

LUWIH KOKOH KATIMBANG PAGER TEMBOK

Kapetik Saka JAGAD JAWA Solopos,  Kamis, 28 Januari 2010

Dening : Kustawa Esye, S.Pd

PAGER mangkok luwih bakoh tinimbang pager tembok wus dadi filosofi lan gegayuhan luhuring wong Jawa murih tata tentreme urip sajroning alam bebrayan. Bab iku minangka paugeraning urip lan pepali pasrawungan kita marang tangga teparo sakiwa tengene, munggahing marang sakehing warga masyarakat, lan lumeber maneh tumeka pasrawungan saindenging nusantara. 

Filosofi lan gegayuhan luhuring wong Jawa iku, miturut piyambake, kapetik saka piwulang luhur ngenani jatidhiri lan kapribadene wong Jawa. Jroning Serat Pepali Ki Ageng Selo sinebutake, pepali lan paugeraning pasrawungan ing alam bebrayan, kudu linambaran kautaman lan kaluhuraning urip. Murih kasembadan gegayuhan kautaman lan kaluhuraning urip sajroning alam bebrayan, ana pepali enem kang dadi paugeran pasrawungan ing alam bebrayan.

Kang kapisan, sembada utawa bisa netepi tanggung jawab sakabehe tindak tanduke. Kaping pindho, sabar, andhap asor, lan narima. Manungsa kang kasil nggayuh kesabaran urip, paribasan bisa ngrangket setan. Tegese, kasil ngalahake pacobaning urip kang abot lan angel banget.

Manungsa kang andhap asor iku bebasan wani ngalah duwur wekasane, ngalah ora ateges kalah. Dene narima, ditegesi uga narima ing pandum, narima takdire Gusti Kang Murbeng Dumadi, sugih lan mlarat iku amung pacobaning Gusti.

Pepali kaping telu, seneng utawa bahagia. Rila legawa lelaku prihatin lan ngesuh budi, murih kasampurnaning urip lan panguripane ing alam bebrayan. Ora tau sambat babagan urip, kahanan donya, apa maneh nyalahake takdir Ilahi. Kaping papat, karep utawa nepsu, karsa, lan kepenginan. Prakara iki, lumrahe wong kudu bisa ngendalekake lan nglarasake hardening kanepson ing atine. Kodrating urip manungsa, nepsu mutmainah kang positip utawa becik, tansah ngadhepi lan memungsuhan karo nepsu amarah, luwamah, lan supiah.

Urip ora kena drengki, srei, dahwen, lan panasten. Urip kang mbangun miturut filosofi lan budaya kejawen bakal nemahi kabecikan lan kaarifan, panjelmaning sipat-sipat Ilahiah kanggo nggayuh manunggaling kawula lan Gusti.

Kaping lima, dalan padhang. Urip ing alam donya diibaratake mung mampir ngombe, samesthine padha nyingkirake sakabehing pepalang kang nyebabake kacilakaning liyan. Saliyane kuwi seneng tetulung lan sedhekah marang liyan. Ibarate paring teken wong kalunyon, paring payung wong kudanan, paring boga wong kaluwen, lan paring wrasta wong kawudan.

Kaping enem utawa pungkasan, ngutuh, kemed utawa ora duwe isin, cethil, eman ngetokake bandhane utawa tenagane kanggo wong liya. Sipat sing kaya mangkene iki kudu diadohi sajroning bebrayan agung. Wong kang asipat nguthuh kabiasan uripe sakarepe udele dhewe, tan gelem melu mikir apa maneh ngentheng-enthengi bot repote tangga teparo tuwin kadang mitrane.

Apa maneh wong cethil, gelem nampani pawehe liyan ning ora gelem ganti menehi utawa mbales kabecikan marang wong kang wis motangake budi kabecikan. Ora mokal, wong ngutuh lan kemed mau kajaba ora disenengi uga tansah didohi tangga teparo lan kadang mitrane. [*/]

Kustawa Esye, S.Pd : Pangarsa Komunitas KIAI DAMAR SESULUH [Spirit Religius, Culture & Education]

KEBLAT JATIDIRINE JIWA JAWA

KEBLAT JATIDIRINE JIWA JAWA

Kapetik Saka JAGAD JAWA Solopos, Kamis 06 Mei 2010 Hal: A | | Dilihat: 7757 Kali

Dening : Kustawa Esye, S.pd

MITURUT piwulang filosofi lan spiritual kejawen, kajaba minangka papan panggulawentah kabagian kulawarga lan karukunaning bebrayan agung, griya uga minangka papan ngrembakakake lan mbangun religiusitas.

Masyarakat Jawa, mligine Jawa Tengah, tumeka saiki sajroning mbangun omah tetep isih akeh kang adhedhasar wangun geometri lan simetri. Kajaba minangka bukti rasa tresnasihe mring jagad saisine, keyakinan kang tetep digondheli lan dilestarekake mau satemene minangka wujud nyata cak-cakane piwulang filosofi tuwin religiusitas manunggaling kawula Gusti.

Pamawas utawa orientasi kanggo mbangun balegriya mau, dimaknani uga minangka kiblate kapribaden lan jatidiri. Kaajab, muga dadia uga minangka  srana murih jumbuh lan kagayuh sedya utamane, tetep laras leres sesambungane mring alam saiisine lan murih tatag-teteg pangabdiane mring Gusti Kang Murbeng Dumadi.

Wewangunan omah tradisional Joglo, contone. Jenggorong utawa wujud fisik-e minangka wewangunan utama omah tradisional Jawa, kasangga kukuhing cagak papat sinebut saka guru, kanggo nyangga tumpukan kayu blandar utawa tumpangsari, lan rolas cagak liyane minangka soko pangarak.

Pranata utama jroning omah Joglo kapilah dadi patang perangan. Ngarep dhewe sinebut pendhapa (papan kanggo nampa lan nyugata dhayoh), pringgitan (tapelwates antarane pendhapa karo omah njero, uga minangka papan pagelaran wayang kulit), omah njero (papan ngumpule kulawarga), ana maneh telung senthong (kamar) sinebut senthong tengah, senthong kiwa lan senthong tengen.

Jatidhiri

Sajroning omah ngarep kang tinarbuka, sinebut uga pendhapa, tinemu ompak watu cacah 16 mapan satengah-tengahing jogan, mubeng sapinggiring wewangunan. Patang ompak kanggo nyangga cagak papat ing tengahing wewangunan, kang sinebut saka guru sejatine minangka pralambang kekuwatan spiritual positip saka keblat papat, tembung popular-e empat penjuru mata angin. Rolas ompak liyane, kang nyangga cagak rolas, sinebut soko pangarak.

Tumpangsari utawa trap-trapan kayu blandar tinumpuk kang mapan sanduwure pendhapa, mujudake trap-trapaning manungsa tumuju pucuking titik spiritual religius. Kawiwitan saka serengat, tarekat, hakekat, nganti tumekaning makrifat. Manut kapercayan lan kayakinaning filisofi kejawen, patang tingkatan mau underane bakal nyawiji ing satunggaling titik temu.

Perangan wewangunan omah Joglo samburine pendhapa, pringgitan kang mapan ing satengah-tengahing pendhapa lan omah njero kang sinebut pringgitan, kajaba ana gegayutane karo filosofi urip lan panguripane wong Jawa, satemene uga ana gandhengcenenge karo seni budaya adiluhunging wong Jawa, wayang kulit utawa ringgit wacucal.

Nut sorosilahing tembung ing Bahasa Jawa, ‘pringgitan’ iku saka tembung ‘ringgit’ merga antuk sufik pa – an dadi tembung ‘paringgitan’,  sawise ngalami owah-owahan dadine ‘pringgitan’. Tembung ‘ringgit’ iku bahasa kramane ‘wayang’, nuwuhake tembung ‘wayangan’ [nanggap wayang] banjur dikramainggilake dadi ‘ringgitan’.

Ananing pringgitan sajroning omah Joglo, bukti nyata kukuhkokohing kekuatan adat tradisine Jawa, murih tetep lestari lan ngrumbakane seni tradisional utamane wayang kulit. Kajaba kaanggep minangka seni budaya kang banget adiluhung, ringgit cucal uga diyakini minangka tontonan lan tuntunan kautamaning urip ing alam bebrayan,  murih sampunaning urip kita ing alam kalanggengan.

nDalem njero kang minangka sumbering panggonan ing omah Joglo, mupangat utamane kanggo kumpuling kulawarga. Kajaba minangka papan kang sinengker, suasanane uga tentrem tintrim lan kebak kawibawan. Manungsa, omah lan sakehing  gagasan kang mengku balegriya satemene mujudake triatunggal kang ora bisa kapantha-pantah antarane siji lan sijine.

Katelu-telune atunggal iku mau, salawase kudu tetep lan tansah golong-gilig,  sinambung rapet, katali kenceng lan kukuh karengkuh. Ora mokal, kajaba sinebut pakulitaning manungsa kang nomer loro, omah uga sinebut jatidhirining manungsa kang mengku balewisma. [*/]

Kustawa Esye, S.Pd, Pangarsa Komunits Kiai Damar Sesuluh [Spirit Religius, Culture & Educatian]